Spadek zawsze oznacza masę spraw do załatwienia. Zaledwie pochowaliśmy kogoś bliskiego, a już musimy zajmować się uporządkowaniem jego spraw majątkowych. Jak podzielić spuściznę zmarłego? Komu przypadnie mieszkanie, komu samochód a komu np. środki pieniężne? Czy da się to w ogóle podzielić? A co z ewentualnymi długami zmarłego?.

Sprawy związane ze spadkami reguluje Kodeks cywilny, a dokładnie jego księga IV. Spadki. Są tu zapisy, które mówią o tym, kto ma dostać nie tylko pieniądze, domy i samochody, ale także długi!.

Prawo przewiduje dwie drogi dziedziczenia – ustawową i testamentową. Dziedziczenie ustawowe to dziedziczenie wedle kolejności zapisanej w Kodeksie cywilnym. Kodeks cywilny precyzyjnie określa kolejkę osób do dziedziczenia. Bliscy zmarłego, którzy mogą otrzymać spadek, są wskazani w tak zwanych kręgach dziedziczenia. Określają one pierwszeństwo i kolejność na drodze do otrzymania spadku. W pierwszej kolejności majątek po zmarłym dziedziczą jego małżonek i dzieci w równych częściach, z tym że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku. Jeśli małżonek spadkodawcy umarł przed nim, całość spadku dziedziczą dzieci w równych częściach. Jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, a zostawi własne dzieci, wówczas jego udział spadkowy przechodzi na te dzieci.

Ustawową kolejność dziedziczenia może zmienić testament pozostawiony przez zmarłego. To ciągle jedyny sposób, w jaki można skutecznie rozporządzić majątkiem na wypadek swojej śmierci, jeśli nie zgadzamy się z kolejnością dziedziczenia zgodnie z ustawą. Jest kilka rodzajów testamentów. Można podzielić je na dwie grupy: testamenty zwykłe oraz szczególne. Testamenty zwykłe to np. testament notarialny ( czyli sporządzony przez notariusza), testament własnoręczny (spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą) , testament urzędowy tzw. allograficzny (spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.) Drugą kategorią testamentów są testamenty szczególne takie jak np. testament wojskowy czy też testament podróżny. Testament szczególny ważny jest tylko sześć miesięcy od momentu sporządzenia.

Niezależnie od tego, czy dziedziczymy ustawowo, czy na podstawie testamentu, musimy zdobyć dokument potwierdzający prawo do spadku. Mamy dwie drogi:

• sądową

• notarialną

Aby załatwić sprawę w sądzie trzeba przejść przez szereg formalności. W sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkana zmarłego trzeba złożyć pisemny wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. We wniosku musi być podane imię, nazwisko i adres spadkodawcy ( zmarłego) oraz potencjalnych spadkobierców. Do tego musimy dołączyć niezbędne załączniki: akty stanu cywilnego ustawowych spadkobierców (w przypadku córek czy też wnuczek ważne są akty zawarcia małżeństwa, z których wynika zmiana nazwiska), akt zgonu spadkodawcy i ewentualnie testament. Potem trzeba poczekać (a może potrwać to nawet kilka miesięcy) aż sąd przyśle nam wezwanie na rozprawę. Na rozprawie sąd bada czy spadkodawca zostawił testament i kto jest spadkobiercą a potem ustala w jakich częściach spadkobiercy dziedziczą majątek zmarłego. Gdy sąd to ustali wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Dopiero po jego uprawomocnieniu spadkobierca może otrzymać odpis prawomocnego postanowienia.

W odróżnieniu od postępowania spadkowego akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz, bez względu na miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy. Zainteresowani nie składają żadnych pism ani pism procesowych. Postępowanie u notariusza jest więc szybsze, łatwiejsze i mniej skomplikowane i wcale nie jest droższe niż w sądzie. Aby załatwić sprawę spadkową u rejenta, muszą być spełnione warunki:

1. Do notariusza muszą przyjść wszystkie osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.

2. Między nimi nie może być żadnych sporów co do podziału spadku.

Zdobycie aktu poświadczenia dziedziczenia jest możliwe podczas jednej wizyty u notariusza.

Jeżeli mamy już w ręku dokument potwierdzający nabycie spadku pozostaje nam tylko jedna rzecz – załatwienie sprawy spadkowej w Urzędzie skarbowym.